بیزینس پلن چیست؟چطور بیزنس پلن طراحی کنم

آیا تاکنون با کسانی برخورد کرده‌‎اید که یک طرح عالی برای راه اندازی کسب و کار داشته باشند، آن کار را شروع کرده و پس از گذشت مدت زمانی نه چندان طولانی با شکست مواجه شده‌‎اند؟ شاید این اتفاق تلخ برای خودتان رقم خورده و هنوز هم ندانید مشکل اصلی کار کجاست! برای بررسی ابعاد اینگونه اتفاقات، یکی از ابتدایی‎‌‌ترین مواردی که باید در نظر بگیرید؛ بیزینس پلن یا طرح کسب و کار است. می‎پرسید بیزنس پلن چیست؟ در واقع، این همان نقشه راهی است که برای توسعه کسب و کار به آن نیاز داشته و از طریق آن می‎توانید به خوبی تمام جوانب مسیر پر پیچ و خم کسب و کارتان را بسنجید.

هرچند نگارش یک طرح کسب و کار به منزله موفقیت حتمی آن کار نیست اما با طراحی دقیق آن می‎توان نقاط ضعف کسب و کار را شناسایی کرده و برای موفقیت آن برنامه ریزی درست و حرفه‎ای انجام داد.

اگر قصد دارید بیشتر راجع به بیزینس پلن و نحوه طراحی و نگارش آن بدایند، تا انتهای این مطلب از دیجیتالیکس، آژانس دیجیتال مارکتینگ همراه ما باشید.

بیزینس پلن چیست؟

بیزینس پلن یا طرح کسب و کار (Business Plan) که به اختصار به آن BP گفته می‎‌شود؛ طرحی تجاری است که در قالب یک سند چند صفحه‎‌ای نوشته شده و به طور کلی بیان کننده 3 موضوع اصلی زیر می‎باشد:

1. کسب و کار شما چیست و چه اهدافی دارد؟
2. مسیر کسب و کارتان چگونه است؟
3. چطور قرار است به موفقیت برسید؟

به یاد داشته باشید که یک طرح کسب و کار دقیق، باعث می‎‌شود شما در مسیر درست قرار گرفته و در همان مسیر نیز گام بردارید. در نتیجه، می‎توانید به راحتی هزینه‏‌ها و انرژی‌ خود ر در جهت مدیریت بهتر کسب و کار به کار ببرید. اینجا است که به بیراهه نرفته و به وضوح می‎دانید که:

• آیا کسب و کارتان را شروع کنید یا هنوز نیاز به بررسی بیشتر دارید.
• آیا ایده و طرح‎تان آنقدرها می‎ارزد که ارزش سرمایه گذاری داشته باشد یا نه؟
• اهداف کوتاه مدت و بلند مدت‎تان چه چیزهایی هستند؟
• قادر به جذب سرمایه گذار هستید یا نه؟
• باید چه تصمیماتی برای توسعه کسب و کارتان بگیرید.

چه نوع کسب و کارهایی باید بیزنس پلن داشته باشند؟

در دو مورد زیر حتما برای موفقیت بیزینس خود نیازمند طراحی BP هستید.

یک: راه اندازی استارتاپ

دو: توسعه کسب و کار

اما اگر کسب و کار خرد یا کوچکی دارید که برای توسعه آن نیازی به جذب سرمایه گذار ندارید و قرار نیست برای توسعه آن، طرح‏‌های جزئی خاصی داشته باشید؛ نیازی هم به نگارش چنین طرح تجاری نخواهید داشت.

به عنوان مثال شما در منزل در حال پخت کیک و گرفتن سفارش از مشتریان هستید. بستر فعالیت‏تان هم اینستاگرام است. بنابراین، اگر در حال حاضر هیچ نیازی به توسعه گسترده بیزنس و یا جذب سرمایه گذار ندارید، دلیلی وجود ندارد که برای نوشتن یک BP خود را به زحمت بیاندازید.

چرا کسب و کارها به بیزنس پلن نیاز دارند؟

هنوز هم کم نیستند کسب و کارهای بزرگی که ضرورت و اهمیت بیزنس پلن را درک نکرده و به همین دلیل پس از انجام خطاهای مکرر، روزی با شکست مواجه می‎شوند. موارد زیر از مهم‏‌ترین دلایلی هستند که برای طراحی BP باید در نظر داشته باشید.

جذب سرمایه و یا نیاز به سرمایه گذار

پیش از آنکه بخواهید سراغ بانک یا یک سرمایه گذار بروید، باید بدانید که دقیقا به چه میزانی از سرمایه نیاز دارید. جدای از این موضوع، تمام سرمایه گذاران ابتدا باید از سوددهی طرح بیزنس شما مطمئن باشند تا اقدام به همکاری کنند. بنابراین، با نگارش بیزنس پلن به سرمایه گذاران نشان می‏دهید شما برای هر یک از بخش‌‎های کسب و کارتان برنامه‎‌‌ای مدون و جامع دارید.

تعیین ایده‎‌‌ ها و استراتژی‌‎های بیزنس

اگر می‏خواهید با شفافیت بیشتری نسبت به رقبای خود عمل کرده و بر استراتژی‏‌های تجاری‎تان تمرکز کنید؛ طرح کسب و کار کمک بزرگی به موفقیت‏تان خواهد کرد. خوشبختانه بیزینس پلن باعث می‎شود علاوه بر تمرکز صرف بر مسائل مالی، مسائل مهم بیزنس همچون منابع انسانی، مسائل مدیریتی، نحوه تعامل با مشتری، ارتقاء محصول و… را نیز به درستی در نظر بگیرید.

شناسایی نقاط ضعف بیزنس و حل آن‌‎ها

هیچ کسب و کاری در هیچ نقطه دنیا از مشکلات و پیشامدهای ناگهانی در امان نیست. دقیقا به همین دلیل است که استارتاپ‎‌ها و کمپانی‏‌های بزرگ، پس از طراحی بیزینس پلن کسب و کارشان آن را نزد مشاوران و متخصصان حوزه کاری‎شان می‎برند تا بدانند در آینده ممکن است با چه چالش‌‎هایی مواجه شوند.

اینکه مشکلات احتمالی را زودتر از موعد تشحیص داده و برای روزهای بحرانی راه حل‏‌هایی از پیش تعیین شده داشته باشید؛ با طراحی بیزنس پلنی حرفه‏‌ای امکان پذیر خواهد بود.

افزایش شانس تأمین اعتبار و جلب مشتری

یک بیزنس در مسیر موفقیت خود، ذی نفعان متعددی دارد. دسته‌‏ای از این ذی نفعان سایر شرکت‎‌‌ها و کسب و کارهایی هستند که می‎توانید با آن‌‏ها مشارکت کرده و از این راه بیزنس خود را توسعه دهید. دسته دیگر مشتریان بالقوه شما هستند که باید برای جلب نظر آنان تلاش کنید.

به عبارت دیگر، در راه توسعه کسب و کار با استفاده از بیزنس پلن می‏توانید همکارانی قوی جذب کرده و مشتریان خود را چندین برابر افزایش دهید.

تفاوت بیزینس پلن و بیزینس مدل چیست؟

موضوع مهمی که در اینجا باید به آن اشاره کنیم، تفاوت میان بیزنس پلن و بیزنس مدل است. این دو مفهوم بارها و بارها از سوی صاحبان کسب و کارها به اشتباه استفاده می‎شود درحالیکه تفاوت‏‌های عمده‌‎ای با یکدیگر دارند.

همانطور که قبلا گفتیم، بیزنس پلن، یک سند جامع و کامل از تمام فرایندها و فعالیت‌‏هایی است که برای پیشبرد کسب و کارتان انجام می‎دهید. در واقع بیزنس پلن، شامل تمام اهداف میان مدت و بلند مدت کسب و کار است که تمام جزئیات از منابع انسانی گرفته تا نحوه جذب سرمایه گذار در آن وجود دارد.

این درحالی است که بیزنس مدل مربوط به کارهای ضروری اما کوتاه مدت می‏باشد. در واقع با بیزنس مدل، برنامه‎‌‌های کوتاه مدت ضروری خود را برای کسب سود بیشتر مشخص می‎کنید.

اجزاء و نحوه نگارش بیزنس پلن

برای تهیه BP به صورت کلی 9 مرحله وجود دارد که البته در سایت‎‌ها و مقالات مختلف این مراحل ممکن است کمتر یا بیشتر شود. در هر صورت، کلیت چنین طرحی یکسان است و برخی کارشناسان در جزئیات آن اختلاف نظر دارند.

بنابراین، در این قسمت اجزاء تشکیل دهنده یک طرح کسب و کار و نحوه نگارش آن را مرحله به مرحله توضیح می‎دهیم. همچنان همراه ما در دیجیتالیکس باشید.

خلاصه یا چکیده‌‎ای از طرح

در این مرحله که گام اول برای نوشتن بیزنس پلن محسوب می‎شود باید در یک الی دو صفحه، اهداف طرح خود را بیان کنید. خلاصه طرح شامل موارد زیر است:

• اهداف میان مدت و بلند مدت بیزنس
• توضیحی راجع به محصول
• اشاره به بازار و شرایط آن
• مزیت رقابتی بیزنس
• توسعه ییزنس و پتانسیل‏‌های موجود در رشد آن

توصیفی کلی راجع به صنعت و بازار هدف

برای نوشتن این بخش باید به سؤالات زیر توجه کنید:

• محصول شما چیست؟
• برای تولید محصول و یا اجراء طرح‏های تولیدی خود به چه منابعی نیاز دارید؟
• مشتریان بیزنس شما چه کسانی هستند؟
• با چه افرادی برای ارائه خدمات به مشتریان باید همکاری کنید؟

محصولات و خدمات

در این قسمت توصیفی ساده و روان از محصول یا خدمات مورد نظر خود را باید ارائه کنید. سرمایه گذاران با مطالعه این قسمت به تفاوت‏های بارز میان محصولات شما و محصولات رقبابتان پی می‎برند. به یاد داشته باشید که گواهی‎‌‌های مربوط به بیزنس، همچون علامت تجاری، حق تکثیر و یا ثبت اختراع را باید در این قسمت بیاورید.

فرصت‌های بازار

اگر راجع به فرصت‏‌های موجود در بازار تحقیق نکنید، نمی‏توان امید چندانی به موفقیت کسب و کار‎تان داشت. در این میان باید به موارد مهمی همچون چرخه خرید، عادت‏‌های خرید مشتریان، تمایل افراد به استفاده از کالاهای جدید و ویژگی‏‌های مشتریان توجه نمایید.

به طور مختصر، پیش از هر اقدامی جهت تولید محصول، باید مطمئن شوید که آیا در بازار هدف، مشتری برای خرید کالا یا خدمات شما وجود دارد یا نه؟

بازاریابی و فروش

مهم‎ترین قسمت فروش محصول در بازار، مربوط به استراتژی‌‎های بازاریابی آن است. در واقع، بدون بهره گیری از شیوه‎‌های مارکتینگ بویژه تکنیک‌‏های جدید آن، مشتریان هیچ وقت با محصول یا خدمات شما آشنا نخواهند شد. نکته دیگر این است که نباید بازاریابی را با تبلیغات مترادف بدانید و تمام انرژی خود را صرف تبلیغ محصول کنید. چرا که بازاریابی بسیار گسترده‌‎تر از تبلیغات می‎باشد.

تعیین مزیت رقابتی محصول یا خدمات

در اینجا باید به بررسی و ارزیابی فضای رقابتی بازار بپردازید. مشخص کنید که در حال حاضر رقیبان شما چه کسانی هستند و در آینده نیز رقبای احتمالی‏تان کدام شرکت‌‏ها هستند. پس از طی این مرحله نوبت به مشخص کردن مزیت رقابتی محصول یا خدمات‎تان خواهد رسید. به این پرسش پاسخ دهید که مشتریان چرا باید در این بازار گسترده، کالای شما را بخرند؟ کالا یا خدمات شما چه برتری نسبت به رقبا دارد که برای مشتری جذاب است؟

جزئیات برنامه‏‌های عملیاتی کسب و کار

آیا برای بیزنس خود برنامه عملیاتی مدوی هم دارید؟ اگر چنین چیزی را تا کنون ننوشته‌‎اید، حتما با استفاده از استراتژی‎‌ هایی که برای مدیریت کارمندان، تولید محصول، ارائه محصول به بازار و سایر امور تجاری بیزنس، این بخش را تکمیل کنید.

حتما بخوانید: مشاوره کسب و کار چیست و چرا به آن نیاز داریم؟

تعیین اعضاء تیم مدیران

آیا می‎دانستید که یکی از عوامل مؤثر بر جذب سرمایه گذار، ترکیب تیم مدیران است؟ برای تدوین این بخش از بیزنس پلن، باید مشخص کنید که مدیران کسب و کار چه کسانی هستند؟ سوابق تحصیلی و حرفه‌‏ای آنان چیست؟ وظایف هر یک از اعضاء چیست؟ آیا تجربه کار در این صنعت را دارند؟ اگر قرار است که فرد جدیدی به این تیم اضافه شود باید دارای چه مشخصاتی باشد؟

برنامه مالی

در نهایت برای طراحی و سپس اجرای بیزینس پلن نیاز دارید تا برنامه‌‏ها و امور مالی خود را مشخص کنید. برای انجام این بخش باید گزارش‌‏های مهمی همچون ترازنامه، صورت سود و زیان، بودجه عملیاتی و… را در طرح خود قید کنید.

در پایان

ما در این مطلب از دیجیتالیکس تلاش کردیم شما را با ابعاد مختلف یک بیزینس پلن، اجزاء آن، نحوه نگارش و تفاوت‌‏هایی که با بوم کسب و کاردارد؛ آشنا کنیم. امیدواریم این مقاله مفید بوده و نظرات ارزشمند خود را راجع به آن با ما در میان بگذارید.

اگر کسب و کار شما نیاز به مشاوره دارد می‌توانید از مشاوره کسب و کار در مشهد دیجیتالیکس استفاده کنید.